Lokale besturen spelen een cruciale rol bij het realiseren van de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties. SDG 16 richt zich op het verminderen van geweld en criminaliteit, het bieden van gelijke toegang tot het rechtssysteem en het bevorderen van de rechtsstaat.
Er zijn toenemende uitdagingen op het gebied van sociale fraude, cybercriminaliteit, geweldsdelicten zoals agressie tegen politie en burgers, intrafamiliaal geweld en jeugdige bendeleden, domiciliefraude, middelengebruik en graffiti.
Georganiseerde en ondermijnende criminaliteit, zoals witwaspraktijken in horecagelegenheden en illegale activiteiten in wijken, neemt toe en leidt tot malafide handel. Steden en gemeenten signaleren deze problemen, maar missen vaak een adequaat wettelijk kader om op te treden.
Een multidisciplinaire aanpak, waarbij bestuurlijke en strafrechtelijke maatregelen elkaar aanvullen, is noodzakelijk voor een effectieve bestrijding van deze criminaliteit. Bestuurlijke handhaving is cruciaal om te voorkomen dat lokale besturen onbewust de vestiging van ondermijnende criminaliteit faciliteren, bv. door vergunningen te verstrekken.
Om de aanpak rond intrafamiliaal geweld te verstreken, is een Veilig Huis opgericht. Dit is bedoeld voor gezinnen waar ernstige conflicten tot geweld leiden. Het Veilig Huis biedt ondersteuning door verbindingen te faciliteren tussen gezinnen en betrokken diensten. In 2023 opende Vlaanderen een Veilig Huis in Gent, als onderdeel van een pilootproject waarbij ook de regio Dendermonde, naast Aalst en Oudenaarde, betrokken is.
Om domiciliefraude te verminderen, is een huisbezoek verplicht bij elke nieuwe aanvraag voor een leefloon. Bovendien voert bij elke adreswijziging de wijkinspecteur een gericht plaatsbezoek uit.
Case: domiciliefraude in transitie
Door een gecoördineerde aanpak, grondig onderzoek en een veelzijdige vervolgingsstrategie, bestrijdt de politie domiciliefraude effectief. De aanpak vereist voortdurende informatie-uitwisseling, professionele samenwerking en gerichte opleiding, waardoor het bevolkingsregister nauwkeurig blijft en misbruik wordt geminimaliseerd. Het bestrijden van domiciliefraude waarborgt accurate bevolkingsregisters door daadwerkelijke gezinssituaties vast te stellen. Deze aanpak bestaat uit:
- Opleiding: basisopleiding domiciliefraude voor wijkdiensten, regelmatig overleg en samenwerking met partners zoals sociale huisvestingsmaatschappijen, de dienst bevolking, het Sociaal Huis en het arbeidsauditoraat.
- Samenwerking en informatie-uitwisseling: nauw overleg met referentiepersonen, korpsleiding en diensten, inclusief alle wijkinspecteurs. Verder is er een essentiële samenwerking met uitkeringsdiensten, het lokaal bestuur, sociale huisvestingsmaatschappij stek92, nutsmaatschappijen en het arbeidsauditoraat.
- Uitgebreid onderzoek: gegevensverzameling, buurtonderzoeken, observaties en informatie over water-, gas-, en elektriciteitsverbruik.
- Administratieve (correctie in het bevolkingsregister) of strafrechtelijke (vermogensvoordelen terugvorderen) vervolging.
