Stad en Ros Beiaardcomité plannen restauratie Ros Beiaard en Reuzen

Erfgoed van wereldklasse

Het Ros Beiaard en de Reuzen zijn via hun optredens in processies en ommegangen al eeuwenlang verbonden met de Dendermondenaren. De oudste vermelding van een Ros Beiaard in Dendermonde vinden we in 1461. De huidige reuzen dateren van 1626 (Goliath) en 1648 (Indiaan en Mars).

Doorheen de eeuwen waren er verschillende ommegangpaarden, eerst kleinere exemplaren met 6 of 8 dragers. Pas vanaf 1754 wordt het Ros gedragen door 12 pijnders. Het prachtige gebeeldhouwde hoofd uit de 16de eeuw is vermoedelijk het oudste onderdeel van het huidige Ros Beiaard. Bij de Reuzen zijn er nog veel originele 17de-eeuwse elementen aanwezig. Maar ook recentere onderdelen, zoals de houten draagstructuur van het paard, zijn ondertussen al meer dan 100 jaar oud.

Sinds 2005 genieten het Ros Beiaard, de Reuzen en hun ommegangen de erkenning van Unesco als ‘Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’.

Investeren in de toekomst

Het Ros en de Reuzen krijgen regelmatig een grondige opfrisbeurt, zo ook bij de recentste ommegang in 2022 (nieuwe kledij, nieuwe decoratieve elementen, opkuisen, kammen, kleine herstellingen ...). Een laatste volledige make-over van het Ros Beiaard dateert echter van 1958. In 2015-2016 zijn er nog diverse ingrepen uitgevoerd om het erfgoed te beschermen tegen vocht en stof in de Kazerne.

Op vraag van de stad en het comité voerden specialisten van de provinciale dienst Monumentenwacht Oost-Vlaanderen de voorbije maanden een gedetailleerde inspectie uit van zowel het Ros Beiaard als de Gildereuzen.

Het rapport concludeert als volgt:

• De globale toestand van het Ros Beiaard en de Reuzen is ‘goed’ (op een schaal van uitstekend - goed - redelijk - matig - slecht - zeer slecht).
• De inschatting van het reeds gevoerde onderhoud is eveneens ‘goed’ (zelfde schaal).
• Het risico op gevolgschade, rekening houdend met de huidige toestand, manier van bewaren en onderhoud is ‘beperkt’ (op vlak van klimaat en biologische aantasting) en ‘weinig’ (op vlak van diefstal en vandalisme). Dit op een schaal van verwaarloosbaar - weinig - beperkt - aanzienlijk - hoog - acuut.
• Punctueel werden er wel een reeks aandachtspunten opgesomd:

• Er is een lichte aantasting door insecten en stof.
• Er bevinden zich barsten en zwakke verbindingen in delen van het hout.
• Metalen onderdelen vertonen corrosie.
• Oude verflagen (polychromie) vertonen lacunes.
• Textiel, leder en haar vertonen sporen van slijtage.

Op basis van het rapport wordt er aanbevolen om, naast het reguliere onderhoud in eigen beheer, in de aanloop naar de Ros Beiaardommegang van 2030 ook verschillende restauratieve ingrepen door specialisten te laten uitvoeren.

Een werk van lange adem

Omdat het om zeer gespecialiseerde werken aan oude en waardevolle erfgoedelementen gaat, willen stad en Ros Beiaardcomité niets aan het toeval overlaten. De bedoeling is om in 2025 de nodige budgetten voor een materiaal-technisch vooronderzoek en voor de eigenlijke restauratie in te schrijven in de nieuwe meerjarenbegroting van de stad. Hiertoe worden in de komende weken en maanden de nodige prijsramingen opgevraagd. Ook mogelijkheden voor externe financiering worden onderzocht. Monumentwacht Oost-Vlaanderen werd bereid gevonden om het gehele traject adviserend te begeleiden.

Indien alles volgens plan verloopt, zou er in 2026 een materiaal-technisch vooronderzoek uitgevoerd worden bij het Ros Beiaard en de Reuzen, dat moet leiden tot de opmaak van een concrete planning voor de verschillende restauratiedisciplines (hout, textiel, polychromie, kunststof, haar …). Deze kunnen dan in 2027-2028 aan de slag, zodat Ros en Reuzen uiterlijk begin 2029 opnieuw in topvorm zijn om aan de voorbereidingen van de Ros Beiaardommegang 2030 te beginnen.